بازار مسکن، نبض اقتصاد ایران

کاوه امیدوار     گفته می شود که متقاضیان خرید مسکن به دلیل افزایش سرسام آور قیمت مسکن به این زودی ها نمی توانند پول مورد نیاز برای خرید مسکن را تامین کنند قیمت مسکن در ایران به طرز کم سابقه ای افزایش یافته و متقاضیان خرید مسکن را شوکه کرده است. گرانی مسکن در تهران بیشتر از سایر شهرهای ایران بوده به طوری که بر اساس برخی برآوردها، در فاصله چند ماه گذشته قیمت مسکن نزدیک به ۵۰ درصد بیشتر شده است. مدیر یک بنگاه مسکن درتهران می گوید: تعداد زیادی واحد مسکونی آماده فروش دارد اما با وجود افزایش شمار متقاضیان خرید، به خاطر رشد سریع قیمت ها کسی قادر نیست آنها را بخرد. او می افزاید: شاید هم خریداران منتظرند خانه ارزان شود. این بنگاه دار تهرانی اضافه می کند در ماه گذشته تقریبا نتوانسته معامله ای انجام دهد زیرا اکثر کسانی که سفارش پیدا کردن مسکن به او داده بودند، فعلا منصرف شده اند چون پولشان دیگر برای خرید آپارتمان کافی نیست. او که نزدیک به دو دهه در کارش تجربه دارد، اوضاع را بحرانی توصیف می کند و می گوید: تقریبا در دو هفته گذشته هیچ معامله ای انجام نداده ام در حالی که معمولا در این مدت بیشتر از پنج قولنامه خرید مسکن در این بنگاه امضا می شد. او برای نمونه می گوید: از پنج ماه پیش یکی از بستگانم سفارش داده بود که وقتی وام مسکن ۱۸ میلیون تومانی آنها اماده می شود برایشان یک آپارتمان ۶۰ متری با قیمت حدود ۵۰ میلیون تومان پیدا کنم. آپارتمانی در دست ساخت را برایشان نشان کردم و قرار بود آن را با قیمت ۵۰ میلیون برایشان بخرم اما حالا که آپارتمان آماده شده، صاحب آپارتمان می گوید حاضر نیست آن را کمتر از ۷۰ میلیون تومان بفروشد. میانگین قیمت یک متر مربع آپارتمان زیر ۱۰۰ متر در شهر تهران زیر یک میلیون تومان: یافت آباد: ۷۵۰ هزار تومان سی متری جی: ۹۵۰ هزار تومان بهار: ۹۵۰ هزارتومان استاد معین: یک میلیون تومان تهرانسر: یک میلیون تومان یک میلیون تا دو میلیون تومان: تهرانپارس: یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان پیروزی: یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان پونک: یک میلیون و ۲۰۰ هزارتومان کارگر: یک میلیون و۲۰۰ هزار تومان جمهوری: یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بنی هاشم: یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان سهروردی: یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان فاطمی: یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان قلهک: یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان ملاصدرا: یک میلیون و ۷۰۰ هزارتومان یوسف آباد: یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان سعادت آباد: یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان عراقی: یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان دومیلیون و بیشتر ظفر: دو میلیون تومان: شهرک غرب: دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نیاوران: دو میلیون و ۶۰۰ هزار تومان جردن: دو میلیون و ۶۰۰ هزار تومان زعفرانیه: سه میلیون تومان فرمانیه: سه میلیون الهیه: سه میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بحران قیمت افزایش سرسام آور قیمت مسکن همه محاسبات متقاضیان را به هم ریخته و آنها دیگر به این زودی ها نمی توانند پول مورد نیاز برای خرید مسکن را تامین کنند. برخی از نمایندگان مجلس از مردم خواسته اند که برای خرید مسکن دست نگهدارند اما یک بنگاه دار تهرانی می گوید: "تا حالا قیمت ها هیچوقت پائین نیامده بنابر این برخی مسئولان اشتباه می کنند که سعی دارند مردم را قانع کنند که قیمت ها کاهش خواهد یافت." قیمت یک متر آپارتمان در تهران در نقاط مختلف شهر متفاوت است. در شمال شهر این رقم گاه به چهار تا پنج میلیون تومان می رسد. در مناطق حاشیه شهر قیمت متوسط هر متر مربع آپارتمان به طور میانگین به رقم ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان رسیده است. اما میانگین قیمت در بخش های متوسط شهر در مرکز تهران کمتر از یک میلیون و ۲۰۰ تا یک میلیون ۵۰۰ هزارتومان برای هر متر مربع نیست، در حالی که همین رقم در چهار پنج ماه پیش در حد ۸۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان بوده است. دولت طرح واگذاری زمین ارزان و رایگان را در شهرهای زیر ۱۵۰ هزار نفر برای حل بحران مسکن در دستور کار قرار داده اما صاحب نظران بخش مسکن معتقدند این اقدام تکرار اشتباه دهه اول انقلاب است که نتیجه آن ساختمان هایی است که بدون در نظر گرفتن ملاحظات ایمنی ساخته شده اند و با تکانی فرو می ریزند. عوامل گرانی افزایش قیمت مسکن ریشه در عوامل اقتصادی مختلفی دارد اما کارشناسان افزایش نقدینگی، تورم دو رقمی، کسری بودجه، بالا رفتن قیمت مصالح ساختمانی نظیر سیمان و آهن را از جمله عوامل این رشد سریع می دانند و می گویند ناتوانی بازار سرمایه و بخش تولید نیز در جذب این حجم عظیم نقدینگی موثر بوده است. در عین حال برخی دیگر از بازارها که در جذب بخشی از نقدینگی و به تبع آن آهسته شدن نرخ رشد قیمتها در بازارهای دیگر نقش داشتند دچار رکود نسبی شده اند. از جمله بازار تلفن همراه، با افزایش عرضه مواجه شده و دیگر رغبتی بر نمی انگیزد به طوری که بیشتر از یک میلیون نفر از کسانی که سال گذشته برای تلفن همراه ثبت نام کرده بودند پولشان را از شرکت مخابرات پس گرفتند. بازار خودرو هم رونق گذشته را ندارد و شرکت های خودروسازی، یک میلیون دستگاه خودروی آماده عرضه با انواع و اقسام وام های مدت دار بر در بازار وجود دارد. در کنار همه اینها سرمایه گذاری در تولید نیز چندان به صرفه نیست و سپرده گذاری در بانک ها نیز از مدتها پیش به خصوص بعد از کاهش نرخ سود از سوی دولت، جذابیت خود را از دست داده است. بازار سکه و ارز نیز بعد از کنترل های دولت بر نرخ ارز تقریبا از چند سال پیش موقعیت خود را برای پس انداز و حفظ ارزش پول تا حدود زیادی از دست داده است. املاک تنها راه حفظ ارزش پول در این شرایط تنها املاک و مستغلات است که در در ماه های گذشته نقدینگی را به سمت خود جلب کرده است زیرا صاحبان نقدینگی سعی دارند هر طور شده ارزش پولش را حفظ کنند. کارشناسان می گویند آنچه قیمت را بالا می برد تبدیل املاک و مستغلات به وسیله ای برای پس انداز است و تا زمانی که راه های تازه ای برای جذب نقدینگی موجود در جامعه پیدا نشود، نمی توان امید چندانی به کنترل آن داشت. شرایط نا امن دولت با نادیده گرفتن هشدارهای کارشناسان و برای تامین هزینه هایی که برای خود ایجاد کرده مقدار قابل ملاحظه ای از دلارهای نفتی را به بازار تزریق کرده که این اقدام باعث شده نقدینگی با رشدی ۳۶ درصدی به حدود ۱۱۴ هزار میلیارد تومان در پایان آذر برسد. کنترل نقدینگی، انضباط مالی، استفاده کمتر دولت از منابع بانکی، توسعه بورس، حمایت از تولید و محدود کردن استفاده از درآمدهای نفتی از جمله راه هایی که مقابل دولت ایران قرار دارد اگرچه هیچکدام از این راه ها به سادگی قابل اجرا نیست و دوره ای از ریاضت اقتصادی را طلب خواهد کرد. ثابت ماندن رشد اقتصادی ایران در حد ۵ درصد در سال و افزایش فزاینده حجم نقدینگی برخی کارشناسان اقتصادی را به این نتیجه رسانده که دولت باید خود را برای تورمی لااقل دو برابر نرخ فعلی و در حد ۲۵ درصد آماده کند. به عقیده تحلیلگران اقتصادی، دو برابر شدن نرخ تورم و نگرانی های ناشی از احتمال تحریم های گسترده تر از سوی شورای امنیت می تواند اقتصاد ایران را در شرایط دشوارتری قرار دهد.